Lopen is gezond

Lopen is belangrijk voor ons als mens en we zijn er goed in!
Hoe wij als mens kunnen lopen is uniek, wij bewegen ons voort op twee benen. Als we kijken naar de evolutie blijkt dat om hiertoe in staat te zijn enorme veranderingen plaats moesten vinden. Die veranderingen waren nodig om snel en efficiënt te kunnen lopen. Hoe de veranderingen hebben plaatsgevonden weten we niet zo goed, wetenschappers hebben een aantal theorieën op basis van vondsten van voetafdrukken en botten. Wat we wel weten is dat de vorm van de botten niet erg is veranderd. De voet heeft aan de binnenzijde een voetboog gekregen, dit is het holle deel dat aan de binnenzijde van de voet zit. Wanneer de grote teen omhoog gaat neemt deze holte toe, of te wel de voetboog wordt hoger. Het hoger en lager worden van de voetboog geeft een beetje het effect van een springveer, het geeft een zetje mee. Het kost dan minder energie om te lopen. (Zie foto.) Wanneer je loopt en de voet afrolt gaat dat door dit springveermechanisme nog makkelijker, het kost dus minder energie! Dit is anders dan bijvoorbeeld bij apen, apen grijpen met hun voeten en wikkelen niet af, zij hebben een midvoetbreak, dit betekend dat zij de voet afrollen in het midden van de voet, waar bij ons een boog zit. De voet van de apen is dan ook plat. Zij kunnen heel goed klimmen. Maar de botten van apenvoeten zijn bijna hetzelfde als die van ons, het verschil zit vooral in de spieren en pezen, die werken bij mensen anders. Tijdens het lopen wikkelen wij af over onze tenen, die tenen zijn ook erg belangrijk voor ons evenwicht. Voor de balans zijn niet alleen de tenen belangrijk, ook het onderste spronggewricht speelt een grote rol. Dit is het gewricht tussen het hielbeen en het sprongbeen. Dit gewricht kan bewegen zoals een schip in de golven, het beweegt in drie vlakken. Zo kan dit gewricht erg goed reageren op alle oneffenheden die de voet tegenkomt. Het kan op en neer, het kan heen en weer en het draait, zoals de boot in de golven kan draaien. Als we kijken naar de evolutie hebben vooral onze spieren en pezen zich moeten aanpassen. De spieren zijn hetzelfde maar soms lopen ze wat anders of is de rol van de spieren veranderd. Het is dan ook niet vreemd dat er een enorme variatie in voeten is, ze zien er allemaal anders uit, de een heeft lange tenen en de ander juist heel korte, de een heeft een holle voet en de ander een platte. Gelukkig veroorzaken de meeste variaties geen problemen. Platvoeten zijn prima voeten, ze zijn veel stabieler dan een holle voet! Wanneer een platvoet niet pijnlijk is, gewoon niks aan doen!

Dat lopen heel belangrijk is hebben meerdere studies al laten zien. Niet alleen om lichamelijk gezond te blijven is lopen goed, ook helpt wandelen tegen depressie en het lijkt zelfs een gunstig effect op alzheimer te hebben (Zie foto.) Helaas zijn we in de loop der jaren alleen maar minder gaan bewegen, we hebben het onszelf verschrikkelijk makkelijk gemaakt. Wanneer we kunnen kiezen tussen een gewone trap of een roltrap, nemen we al snel de roltrap. In plaats van een halfuur lopen pakken we de (elektrische) fiets en als het regent nog liever de auto. Hierdoor missen we erg veel beweging en dat maken we niet goed met twee uur sporten per week. Iedereen zou zich moeten realiseren dat bewegen gezond is en dat we het ook goed kunnen. Dus waarom lopen we dan niet meer? In de meeste smartphones zit een stappenteller, kijk er eens naar en daag je zelf uit om een keer per week meer stappen te maken!

Naast de evolutie van de voeten is er wat ik graag de evolutie van de schoenen noem. Waren schoenen eerst alleen bescherming tegen de kou en tegen scherpe voorwerpen, tegenwoordig zijn ze veel meer dan dat. Of dat voor de voeten alleen een goede ontwikkeling is, is maar zeer de vraag. De schoenenindustrie van vandaag is heel erg groot! Alleen al wanneer we kijken naar de sportschoenen was de markt wereldwijd 65,3 miljard dollar in 2017 en deze markt groeit elk jaar! De marketing van schoenen is ook enorm! Maar worden schoenen ook echt beter? Wat zijn goede schoenen? Bestaan goede schoenen wel? Er is een aantal studies dat kijkt naar de invloed van schoenen. Wat uit die studies blijkt: minimalistische schoenen (daarop lopen lijkt het meest op lopen op blote voeten) zijn het gunstigst als we kijken naar de drukbelasting van bijvoorbeeld de knie. Hoe meer demping onder de schoen zit, hoe hoger de belasting van de knie. Dat klinkt wat raar, want we hebben het gevoel dat de druk veel minder is wanneer we op schoenen met demping lopen. Maar in geval van knieslijtage is lopen op blote voeten dus beter dan lopen op bergschoenen! Welke schoenen goed zijn heeft alles te maken met waar je last van hebt. Een schoen moet in ieder geval goed passen en lekker zitten. En pas op: een stevige schoen is echt niet altijd goed voor de voet! Overigens is een hoge hak wel altijd slecht voor de voet.

Voet- en enkelklachten kunnen globaal vier oorzaken hebben Ten eerste zijn er aangeboren afwijkingen, zoals bijvoorbeeld een variatie in de hoeveelheid spieren. Ongeveer 6% van de mensen heeft bij de enkel een extra spier. Ten tweede zijn er verworven aandoeningen, bijvoorbeeld een scheve grote teen wat we een hallux valgus noemen, al weten we de oorzaak hiervan niet precies. Ten derde zijn er aandoeningen door een ongeval, bijvoorbeeld door een gebroken enkel. Helaas zijn veel problemen van de voet en de enkel een combinatie hiervan. Ten vierde is er een aantal aandoeningen van de voet en de enkel dat als oorzaak een ziekte, zoals bijvoorbeeld reumatoïde arthritis of jicht, heeft. Bij de behandeling van aandoeningen is het altijd belangrijk om te kijken wat de oorzaak is en of er een combinatie van oorzaken is.

Veel van de voetproblemen kunnen verholpen worden door oefeningen te gaan doen, zelf of bij de fysiotherapeut. Een steunzool (tijdelijk) kan ook goed helpen. Andere hulpmiddelen zijn bijvoorbeeld een enkelbrace, een nachtspalk of een strassburgerkous Veel klachten gaan spontaan weer over: hielpijn duurt over het algemeen een jaar, na een verzwikking is pijn gedurende de eerste drie maanden niet vreemd.